Tresko, opphavet til ordet "sabotasje"

Tresko er gått av moten, i alle høve dei som er laga berre av tre. Dei treskoa vi finn på føtene til sjukepleiarar og kokkar i dag, har fint, mjukt overler. Men her er det snakk om skikkelege tresko.

Treskoa har vandra frå sin eigentlege samanheng, og har gitt oss nye uttrykk. Me finn det til dømes i treskoposten; meldingar som går frå hus til hus utan at postmannen hjelper til. Dei har eigne bein å gå på, for ikkje å seia eigne tresko å gå med.

Eit anna treskouttrykk som blir vel så mykje nytta, er ordet sabotasje. ”Saboter” er nemleg det franske ordet for å gå i tresko. Sidan dette er ei noko ukjend tyding av ordet, tar me Aschehoug og Gyldendals Store Norske leksikon til sanningsvitne: ”Kampmetode under arbeidskonflikt, består i å beskadigelse av maskiner andre produksjonsmidler og produkter.”

Den franske landsorganisasjonen CGT tok allereie i 1897 i bruk sabotasje som reiskap i sine kampar. Og på den tida var det heilt naturleg å gå laus på maskinane med tresko, ja, om ein då skulle gå laus på dei.

Skomakar, bli ved din lest.

I dag er det fleire enn skomakarane som får høyra at dei skal bli ved sin lest. For meg er "lest" eit ord som fører meg til bardomen, til verkstaden til farfar. Han sat i kjellaren og lappa sko. Og ikkje berre det; han sydde faktisk sine eigne sko. I og med at han hadde hofteproblem, måtte han ha spesialsydde sko.

Eg kunne sitja i lange tider å sjå han arbeida. Luktene hugsar eg enno; bek og ler, godt blanda med snus.  Eg blei like imponert kvar gong han putta trespikrane i munnen for å ha hendene fri under arbeidet.

På biletet har eg prøvd å gjenskapa verkstaden til farfar med det verktøyet han nytta. 

Skomakerveien
På Høines har skomakaren sett varige spor. Adressa til den gamle skomakarverkstaden er no "Skomakerveien". Det var fleire skomakarar på vegen oppover mot Hålandshøgda i tidlegare tider, men farfar er nok den einaste som folk i dag hugsar.